De komende weken wil ik iets meer vertellen over hoe wij ons huisonderwijs invullen. De rode draad vinden wij in de Charlotte Mason methode, gemixt met wat andere invloeden. Voor ik aan die serie begin, wou ik toch wat meer informatie geven over Charlotte Mason. Wie was zij? Wat deed zij? En wat heeft zij te maken met (huis)onderwijs?
Wie was Charlotte Mason?
Charlotte Mason was een Britse onderwijzeres die leefde rond de vorige eeuwwisseling. Ze gaf meer dan 10 jaar zelf les en onderwees toekomstige onderwijzers over haar eigen lesmethode. Ook gaf ze lezingen aan ouders over bepaalde principes die volgens haar aan de basis van de opvoeding moesten staan. Dit laatste paste in haar onderwijsmethode die gericht was op de volledige ontwikkeling van een kind.
Later werden deze lezingen gepubliceerd in een serie boeken die nog steeds te koop zijn, of zelfs gratis online te vinden. Indien je meer interesse hebt over deze lesmethode, raad ik het je zeker aan om deze te lezen.
De Charlotte Mason methode
Charlotte Mason geloofde dat een school niet enkel moest gericht zijn op het intellectuele aspect van de opvoeding, maar op de volledige ontwikkeling van een kind. Een kind is een volledig persoon en bestaat, net als een volwassene, uit verschillende lagen die allemaal een invloed hebben. Ze zei dan ook: “Education is an atmosphere, a discipline, a life”. Wat dit betekent, daar gaan we hieronder even op in.
Atmosfeer
Met “atmosfeer” heeft Charlotte het over de omgeving waarin een kind opgroeit. Elk kind leert veel uit zijn onmiddellijke omgeving, van zijn ouders en zijn gezin. De atmosfeer thuis heeft altijd een invloed op de leermogelijkheden van een kind.
Dat is zo voor kinderen die naar school gaan en het is zeker zo voor kinderen die thuis onderwezen worden. Bij deze laatste groep is die invloed zelfs groter, omdat er geen onderscheid is tussen school en thuis. Het creëren van een atmosfeer waar leren en groeien centraal staat, is dus van groot belang.
Discipline
Discipline staat hier niet voor straffen of de discipline training die je in het leger ziet. Nee, wat Charlotte bedoelde is dat het creëren van goede gewoontes en deugden een belangrijk aspect is van de opvoeding. Bij het aanleren van goede gewoontes zijn twee zaken belangrijk: motivatie en herhaling.
Een nieuwe gewoonte leer je niet van de ene dag op de andere, nee, je moet die trainen, net zoals je moet trainen om beter te worden in een sport. Dat laatste doe je ook niet door één keer per jaar een sport uit te oefenen, nee, enkel door op regelmatige basis te oefenen kan je beter worden. En zo is dat ook met het aanleren van goede gewoontes.
Als je wil dat je kind na het eten zijn tanden poetst, dan leer je dit aan door dagelijks met hem na het eten zijn tanden te poetsen. Als je wil dat je kind netjes dankjewel zegt wanneer het iets krijgt, dan oefen je dat elke dag met hem. Bij de meeste zaken hoeven we zelfs niet stil te staan, dit zijn zaken die we uit onszelf meegeven in de opvoeding.
Leven
Als laatste had Charlotte Mason het over “leven”. Hoe raar het ook mag klinken, dit gedeelte gaat over de studies, het academische gedeelte van de ontwikkeling. Charlotte geloofde dat kinderen leerden uit het leven en niet enkel uit het aanleren van droge feiten. Al haar lesmethodes zijn dan ook gebaseerd op dit concept, de zogenaamde “levende methodes”.
Om een aantal voorbeeld te geven: in plaats van te leren uit droge studieboeken, gebruikte Charlotte Mason “levende boeken”. Dit zijn boeken die, meestal in verhaalvorm, geschreven zijn door een auteur met een passie voor het onderwerp. Een “levend boek” brengt een onderwerp tot leven.
Na het lezen uit een levend boek, vertellen de studenten in eigen woorden wat ze gelezen hebben en op die manier leren ze de nieuwe concepten aan. Geen werkbladen met woorden om in te vullen, geen meerkeuzevragen met bolletjes om te kleuren, ze oefenen hun leerstof mondeling of schriftelijk door samen te vatten wat ze gehoord of gelezen hebben. Naast de leerstof wordt op deze manier ook het taalgebruik geoefend en de woordenschat op een natuurlijke manier uitgebreid.
Een ander belangrijk deel van het leven is de natuur rondom ons. Leren over de natuur rondom ons wordt niet vanuit het klaslokaal gedaan, maar eerder door elke week, en liefst nog elke dag, de tijd te maken om de natuur in te trekken en planten en dieren van dichtbij te bestuderen. Hier is het belangrijk als ouder of opvoeder om je niet te laten tegenhouden door wat je niet weet. Als je kind een vraag stelt die je niet direct kan beantwoorden is het zeker ok om samen met hem het antwoord te vinden en zo samen nieuwe dingen te leren.
Ik zal hier nog verder op ingaan in de volgende artikels in de serie.
Charlotte Mason en verplichte examens
In Vlaanderen mag je huisonderwijs geven, maar ben je gebonden aan een aantal voorwaarden. Zo kan je op regelmatige basis (en dit mag je ruim nemen, om de drie jaar of zo) inspectie van je huisonderwijs krijgen. Een andere voorwaarde is dat je kind verplicht is deel te nemen aan de examens van het basisonderwijs, en aan de examens van de eerste graad en te slagen voor een bepaalde leeftijd. Met deze voorwaarden in het achterhoofd, vraag je je misschien af hoe ik hieraan kan voldoen en toch gebruik maken van de lesmethode die Charlotte Mason ontwikkelde.
Wel, heel eerlijk? Ik heb de lesmethode aangepast naar iets dat bij ons past, maar ook tegemoet komt aan de verplichtingen waaraan we gebonden zijn. Een meer eclectische stijl van huisonderwijs. Veel van de zaken heb ik meegenomen. Zo wordt er dagelijks voorgelezen uit een “levend boek”, staat muziek- en kunstappreciatie centraal in ons ochtendmoment en bestuderen we de natuur door de natuur in te trekken.
In de lagere schooljaren wordt naast het navertellen van wat ze geleerd hebben, een lapbook gemaakt, of een woordspin met daarin de informatie die ze verzameld hebben. Ze leren wiskunde met een schoolmethode, die uitgebreid wordt met dagdagelijkse voorbeelden.
In het secundair gebruik ik iets meer schoolmethodes, maar breid ik die nog steeds uit met levende boeken bij de verschillende vakken om zo het geleerde op een andere manier te benaderen.
Als Charlotte Mason je aanspreekt, kan ik je alvast onderstaande websites en artikels aanraden. Er zijn er uiteraard veel meer te vinden op het internet, maar met deze kom je al een heel eind:
https://www.amblesideonline.org/CM/toc.html
https://simplycharlottemason.com/
http://buildyourlibrary.com/charlotte-mason-in-the-secular-homeschool/
http://buildyourlibrary.com/charlotte-mason-101-living-books/
https://handbookofnaturestudy.com/
De komende weken ga ik telkens een aspect belichten van haar lesmethode en tonen hoe wij dit in ons huisonderwijs toepassen. Volgende week ga ik het hebben over de studie van de natuur.
Heel interessant om hier over te lezen, ben erg benieuwd hoe je dit thuis toepast:)
Heel interessants je hoort er iet vaak iemand over.
interessants! Ik ben benieuwd naar volgende onderwerp
Ik had hier nog nooit eerder over gehoord, maar vooral het de natuur ingaan klinkt heel interessant!
Wat bijzonder om te lezen! Nog nooit over gehoord
Dat klinkt heel interessant zeg. Het huidige onderwijssysteem vind ik maar zeer matig, dus dit lijkt m een goed alternatief eerlijk gezegd.
Ik heb hier ook nog nooit van gehoord, maar zoals je het beschrijft klinkt het als een prima methode!
Wat een geweldig blog! En wat fijn dat er een Nederlandse blogger schrijft over de Charlotte Mason stijl van (t)huis onderwijs!
Heb je nog goede tips voor ‘levende boeken’ in het Nederlands? Voor 4,5,6 jarigen?
Vriendelijke groet, Derike uit Nederland